Bardzo pożytecznym i pożądanym gościem w ogrodzie jest z pewnością jeż. Warto sprawić, by to niezwykle sympatyczne zwierzątko nie tylko odwiedzało nasz ogród, ale najlepiej zamieszkało w nim na stałe.

Jeż nie przywiązuje się do jednego miejsca, ale docenia korzystne warunki i ma doskonałą pamięć, dzięki czemu możemy go trochę zachęcić do częstych wizyt w naszym ogrodzie. Żeby jeż poczuł się tam naprawdę dobrze, warto bliżej poznać jego zwyczaje. Dzięki temu będziemy mogli lepiej dostosować otoczenie do jego potrzeb i cieszyć się z korzyści płynących z jego obecności.

JEŻ – KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

W Polsce spotykamy dwie odmiany jeża europejskiego (Erinaceus europaeus), które z wyglądu są do siebie bardzo podobne. Jeże dorastają do 30 cm długości, a ich waga zwykle nie przekracza 1 kilograma. Mogą żyć 8-10 lat. Charakterystyczną cechą ich wyglądu są kolce, które są przekształconymi włosami. Ponieważ są u dołu elastyczne, jeż może je stroszyć i w ten sposób odstraszać napastników.

Jeż z natury jest zwierzęciem płochliwym i zaniepokojony nie ucieka, tylko szybko zwija się w kulkę. Pozostaje w tej pozycji do czasu aż minie niebezpieczeństwo. Dlatego też nie podchodźmy do niego zbyt blisko, nawet jeśli chcemy się mu tylko przyjrzeć. Nie próbujmy też bez potrzeby go podnosić ani głaskać, bo nastroszone kolce są naprawdę ostre i możemy się o nie pokłuć. Jeżeli już musimy go przenieść to róbmy to w rękawiczkach (z uwagi na znajdujące się na nim pasożyty: pchły i kleszcze). Pamiętajmy, że jeże są objęte całkowitą ochroną i nie należy ich niepokoić, ani chwytać.

GDZIE MOŻNA SPOTKAĆ JEŻA?

Naturalnym miejscem występowania jeży są tereny leśne – głównie lasy liściaste lub mieszane, łąki i parki. Zwierzęta te uaktywniają się o zmierzchu i nocą, a za dnia śpią. Nie zawsze więc można je zauważyć, czasem łatwiej usłyszeć charakterystyczne sapanie i parskanie. W poszukiwaniu pokarmu jeże mogą przemieszczać się na odległość nawet 3 km, docierając w rezultacie także do naszych ogrodów. Niestety, wędrówki te dla wielu z nich kończą się śmiercią pod kołami pędzących samochodów.

CZYM ŻYWI SIĘ JEŻ?

Patrząc na sympatyczny pyszczek jeża i niewielkie ciałko, aż trudno uwierzyć, że jest on drapieżnikiem. Jego dieta obejmuje rozmaite chrabąszcze, pędraki, turkucie, pająki, owady i ich larwy oraz ślimaki. Jeże zjadają również gąsienice, płazy, dżdżownice i młode myszy. Nie pogardzą także znalezioną padliną, czy jajami ptaków. Zdarza się, że zasmakują również w psiej i kociej karmie podawanej naszym pupilom, którą wieczorami nierzadko wyjadają z ich misek.

Wbrew utartym opiniom, jeże nie żywią się jabłkami, a tym bardziej nie przenoszą ich na grzbiecie. Przejrzałe owoce zjadają w ostateczności, kiedy nie mogą znaleźć pokarmu zwierzęcego. Jeśli jeże zamieszkają w naszym ogrodzie nie musimy się obawiać o zbiory owoców, za to skutecznie pozbędziemy się ślimaków i innych szkodników.

ZIMĄ JEŻE ŚPIĄ

Przed nadejściem zimy, jeże żyjące w naszej strefie klimatycznej zapadają w sen zimowy. W czasie hibernacji w ich organizmach zachodzą niezwykłe procesy – temperatura ciała obniża się nawet do 10°C, spada tętno, a metabolizm maksymalnie zwalnia. Jeż leży zwinięty w ciasną kulkę, oddychając raz na minutę, więc może się wydawać martwy.

Od czasu do czasu zwierzęta budzą się i mogą nawet wyjść na zewnątrz, ale zwykle nie robią tego aż do nadejścia wiosny, kiedy zapasy tłuszczu zostaną całkowicie wykorzystane. Jeśli zimą, rozkopując jakąś stertę liści czy gałęzi natkniemy się na zimnego, sztywnego i pozornie nie oddychającego jeża, nakryjmy go z powrotem liśćmi i pozwólmy dalej spać.

JAKIE WARUNKI TRZEBA SPEŁNIĆ ABY JEŻ CHCIAŁ U NAS ZAMIESZKAĆ?

Jeśli chcemy aby jeże zagościły u nas na dłużej, powinniśmy pamiętać, że dobrze się czują w zaroślach i gęstwinach. Dlatego mile widziane są drzewa liściaste i rozłożyste krzewy (nie wygrabiajmy liści spod nich) . Najlepiej jeśli ogród jest w miarę duży i sąsiaduje z terenami zielonymi, np. innymi ogrodami, niż zwartą zabudową.

Oczywiście nie musimy oddawać jeżom całej działki, zaprzestając wszelkich prac ogrodowych, ale warto zapewnić im dziki zakątek, zostawiając nieco nieskoszonej trawy przy siatce, spróchniały kawałek konara czy niewielką stertę gałęzi na tyłach ogrodu. Ukryte przed wzrokiem drapieżników, będą tam chętnie przesypiały dzień, a może nawet wychowają młode.

Jesienią pozostawmy jeżom stertę liści, przykrytych gałązkami, kupkę siana pod dachem lub swobodny dostęp do kompostu, gdyż już w październiku zaczynają poszukiwać dla siebie odpowiedniego miejsca na długi, zimowy sen. Możemy też przygotować dla nich specjalny domek ze skrzynki ułożonej do góry nogami wykonując w niej dwa otwory: wejściowy z boku i kominek dla wentylacji w szczycie. Najlepsze będzie surowe drewno sosnowe. Nie jest zalecane użycie desek malowanych czy impregnowanych. Siedziba jeża powinien mieć co najmniej 35 cm wysokości, około 40-50 cm długości i podobną szerokość. Dach należy osłonic grubą folią. Na zimę warto ocieplić domek i wysypać na niego taczkę suchych, zagrabionych liści i przygnieść je gałęziami. Wnętrze dobrze będzie wypełnić sianem.

DOKARMIANIE JEŻY

Jesienią jeże muszą zgromadzić zapasy tłuszczu, które są im niezbędne to przetrwania zimy. Przez dwa miesiące te owadożerne ssaki szczególnie intensywnie penetrują okolicę w poszukiwaniu pokarmu, gdyż tylko solidny posiłek zapewni im możliwość wiosennego powrotu do pełnej aktywności życiowej.

Jeśli w tym okresie jeż wymaga dokarmiania, lepiej pozostawić mu w miseczce nieco surowego mięsa, wykopanych w ogrodzie pędraków lub kilka owoców. W ostateczności możemy mu również podać trochę kociej lub psiej karmy z puszki. Pamiętajmy jednak, aby nie dawać jeżom mleka, od którego mogą się rozchorować, ani nie podrzucajmy im resztek z naszego stołu. Przyprawione solą, pieprzem czy cukrem potrawy, z pewnością nie będą dla nich odpowiednią przekąską i prędzej im zaszkodzą niż pomogą.

ZADBAJMY O BEZPIECZEŃSTWO

Zadbajmy też, by ogród był bezpieczny – opryski chemiczne ograniczmy do niezbędnego minimum (najlepiej tylko do roślin użytkowych) lub zastąpmy je preparatami naturalnymi, wykonanymi na bazie wyciągów roślinnych.

Bądźmy bardziej ostrożni podczas wykonywania prac pielęgnacyjnych. Szczególnie przy koszeniu trawy, powinniśmy zwracać baczną uwagę, czy gdzieś w pobliżu nie odpoczywają jeże. Jeśli mamy oczko wodne, pozostawmy przynajmniej jedno łagodne zejście. Jeże wprawdzie umieją pływać, ale nie wydrapią się na bardzo stromy brzeg.

Zobacz także:

Ptaki w ogrodzie CZYTAJ DALEJ >>