Grudnik to bardzo dekoracyjna roślina doniczkowa, której największą zaletą jest długie i obfite kwitnienie o nietypowej porze, przypadającej na listopad i grudzień. Przy właściwej pielęgnacji kwiaty pojawiają się rok po roku, wspaniale rozjaśniając nam zimowe dni.

Szlumbergera (dawniej zygokaktus) popularnie nazywana grudnikiem lub kaktusem bożonarodzeniowym (ze względu na czas, w którym zakwita) należy do rodziny kaktusowatych. Nazwę botaniczną Schlumbergera nadano tej roślinie na cześć Federica Schlumbergera żyjącego w XIX wieku francuskiego kolekcjonera kaktusów. Grudnik pochodzi z górzystych regionów Brazylii, gdzie rośnie jako epifit w koronach drzew lasu deszczowego. Kwitnie latem, gdy u nas jest wczesna zima. Jego pędy składają się z wyrastających kolejno płaskich, mięsistych segmentów, które mają różną wielkość i kształt (w zależności od gatunku są cylindryczne lub spłaszczone), a ich brzegi mogą być  lekko karbowane lub z ząbkami. Roślina ma pokrój krzaczasty, ale z czasem jej pędy efektownie się przewieszają. Na wierzchołkach najmłodszych, ostatnich segmentów zawiązują się pąki kwiatowe. Rozwijają się z nich przepiękne kwiaty o długości nawet do dziesięciu centymetrów, a składają się z warstw wygiętych do tyłu płatków (a właściwie działek okwiatu) i wystających pręcików. W naturze są zapylane przez kolibry.

Obecnie w uprawie rzadko spotyka się czyste gatunkowo grudniki. W większości są to formy mieszańcowe. Barwy ich kwiatów są bardzo zróżnicowane. Mogą być klasycznie czerwone albo różowe, purpurowe, pomarańczowe, białe, żółte i fioletowe. Niezwykle atrakcyjne są formy dwubarwne z pofałdowanymi brzegami płatków.

Aby kwiaty miały odcień charakterystyczny dla odmiany, roślina z pączkami nie może stać w miejscu o temperaturze niższej niż 18°C. Szczególnie wrażliwe na chłód są formy białe i żółte. Po wyziębieniu ich kwiaty nie przybierają typowych barw, ale stają się bladoróżowe. Pamiętajmy, aby podczas transportu z kwiaciarni czy sklepu do naszego mieszkania grudnik był dobrze zabezpieczony przed niską temperaturą (na przykład owinięty grubą warstwą papieru).

Szlumbergera zdobyła uznanie i popularność jako roślina pokojowa przede wszystkim dlatego, że kwitnie w okresie Bożego Narodzenia, a do tego bardzo długo, bo prawie 8 tygodni. Roślina zachowa ładny wygląd przez cały okres kwitnienia jeśli będziemy regularnie uszczykiwać więdnące kwiaty, starając się nie uszkodzić pędów.

Szlumbergera ucięta (Schlumbergera truncata) jest często mylona ze swoim kuzynem z tej samej rodziny zwanym kaktusem wielkanocnym (Rhipsalidopsis gaertneri lub Hatiora gaertneri). Rośliny różnią się od siebie terminem kwitnienia oraz budową kwiatów. Kaktus bożonarodzeniowy kwitnie zwykle pod koniec listopada i na początku grudnia, a płatki jego kwiatów są szersze, wygięte i tępo zakończone. Kaktus wielkanocny o wąskich, wydłużonych, ostro zakończonych, układających się promieniście płatkach kwitnie na przełomie marca i kwietnia.

Kiedy nie kwitną można rozróżnić je po pędach – u szlumbergery poszczególne człony tworzące pęd mają wyraźne wcięcia lub karbowania na brzegach i mocno rozrastają się na boki. Brzegi członów pędowych ripsalidopsisa są gładkie lub tylko lekko powcinane, a pędy bardziej zwarte.

Rośliny pochodzą z innych rejonów Brazylii, dlatego mają inne wymagania uprawowe. Zanim wiec zdecydujemy się na ich zakup, upewnijmy się, z jakim gatunkiem mamy do czynienia. Może się okazać, że przy niewłaściwej pielęgnacji nie doczekamy się kwitnienia lub zobaczymy kwiaty o innej porze roku, niż byśmy się tego spodziewali.

Zasady pielęgnacji szlumbergery

Uprawa i pielęgnacja tego epifitycznego kaktusa nie sprawia żadnych problemów, ale obfite kwitnienie wymaga jednak pewnych zabiegów. Do kwitnienia nie dojdzie, gdy w trakcie zawiązywania pąków roślinę przestawimy. Szlumbergera nie lubi nawet obracania w trakcie kwitnienia i spoczynku oraz częstej zmiany miejsca. Ponadto jest wrażliwa na nagłe zmiany temperatury, zalanie i przesuszenie.

MIEJSCE

Aby kaktusy bożonarodzeniowe zdrowo rosły i co roku kwitły w naszych domach, trzeba im stworzyć warunki zbliżone do panujących w środowisku naturalnym. Rośliny te nie przepadają za wysokimi temperaturami – najlepsza to około 20°C (od kwietnia do października), a w okresach spoczynku powinna być jeszcze niższa.

Lubią jasne stanowiska, lecz należy chronić je przed silnym nasłonecznieniem w lecie. Bezpośrednie ostre światło słoneczne niszczy liście, powodując ich żółknięcie lub brunatnienie. Szlumbergery doskonale czują się na parapecie wschodniego, jak również północnego okna. Gdy lato jest gorące można wystawić je na zewnątrz w zacienione miejsce, skąd we wrześniu powinny wrócić do domu.

W zimie idealne jest słoneczne okno o wystawie południowej, gdzie dociera najwięcej dziennego światła. Rośliny dość dobrze znoszą niskie temperatury (6-10°C), jeżeli ziemia jest sucha. Służy im dobra wentylacja, ale nie znoszą przeciągów.

WILGOTNOŚĆ POWIETRZA

Kaktusy bożonarodzeniowe pochodzą z tropików, dlatego warto od czasu do czasu zrosić je miękką wodą.

PODLEWANIE

W czasie kwitnienia rośliny należy podlewać umiarkowanie (średnio raz w tygodniu), tak żeby ziemia w doniczce była stale lekko wilgotna. Będące sukulentami szlumbergery są odporne na suszę, lecz osłabia ona rośliny. Przedłużający się niedostatek wody sygnalizują marszczeniem pędów. Jesienią i zimą podajemy tylko tyle wody, aby liście nie zwiędły. W wilgotnym podłożu i przy niskich temperaturach korzenie grudnika łatwo gniją.

DOKARMIANIE

Rośliny zasilamy tylko w lecie co 2 tygodnie płynnym nawozem  wieloskładnikowym o wysokiej zawartości potasu lub nawozem przeznaczonym dla kaktusów. W okresie spoczynku nie odżywiamy.

PODŁOŻE

Kaktusy bożonarodzeniowe wymagają lekkiego, dobrze przepuszczalnego podłoża, najlepiej o lekko kwaśnym odczynie. Można użyć gotową mieszankę dla roślin epifitycznych (np. storczyków), które tak jak grudnik  naturalnie porastają pnie drzew i skały. Dno doniczki trzeba wysypać żwirem, drobnymi kamykami lub keramzytem, aby ułatwić odprowadzenie wody.

PRZESADZANIE

Szlumbergera nie wymaga częstego przesadzania, ale co 3-4 lata jest to jednak konieczne. Zabieg wykonujemy ostrożnie. Najlepszym terminem jest wiosna, po kilkutygodniowym okresie spoczynku roślin. Po posadzeniu roślinę trzeba podlewać umiarkowanie i zwiększyć ilość wody dopiero, gdy pojawią się nowe przyrosty. Wówczas można zastosować też dokarmianie.

OKRES SPOCZYNKU I KWITNIENIE

Aby szlumbergera zakwitała co roku, trzeba jej zapewnić dwa okresy spoczynku: pierwszy od września do października, a drugi po kwitnieniu (najczęściej od lutego do marca). W tym czasie należy przenieść ją w nieco chłodniejsze miejsce o temperaturze około 15°C, podlewać bardzo oszczędnie i oraz zaprzestać nawożenia. Gdy po jesiennym okresie spoczynku szlumbergera wypuści pąki kwiatowe, należy ustawić ją w cieplejszym miejscu, stopniowo zwiększać dawkę wody i dokarmiać nawozem. W czasie kwitnienia nie powinno się jej przestawiać ani obracać, ponieważ może na to zareagować zrzucając wszystkie kwiaty. Po kwitnieniu spłaszczone pędy tracą zwykle połysk, co jest pierwsza oznaką, że rośliny potrzebują ponownego okresu spoczynku, czyli kilka tygodni chłodu, ograniczonego podlewania i żadnego nawożenia.

ROZMNAŻANIE

Rozmnażanie szlumbergery jest bardzo proste. Późną wiosną lub na początku lata pobiera się sadzonki pędowe. W tym celu ucinamy fragment spłaszczonego pędu (przynajmniej rocznego) składający się z dwóch segmentów i pozostawiamy do wyschnięcia na 24 godziny. Po zabliźnieniu się miejsc cięcia wkładamy sadzonki pionowo na głębokość 1 cm w piaszczyste, lekko wilgotne podłoże. Ukorzenią się po 3-6 tygodniach.

CHOROBY I SZKODNIKI

Nadmiar wody jest najczęstszą przyczyną występowania chorób grzybowych w uprawie grudników. U podstawy pędu możemy zaobserwować pojawienie się czarnej obwódki (objaw gnicia). Gdy zmiany chorobowe pojawią się na korzeniach, chore części należy usunąć, a roślinę przesadzić do świeżej ziemi. Z podlewaniem czekamy do momentu, gdy rany się zabliźnią.

Przy zbyt suchym powietrzu zimą szlumbergerę mogą zaatakować wełnowce. Szkodniki te żerują w koloniach kryjąc się w kątach liści. Szybko się mnożą, są bardzo żywotne i odporne na opryski. Można się ich pozbyć przy użyciu szczoteczki, zanurzonej wcześniej w wodzie z szarym mydłem.

Zobacz także:

Kalanchoe Blossfelda CZYTAJ DALEJ >>