Pysznogłówka to bez wątpienia jedna z najpiękniejszych letnich bylin. Swoją nazwę zawdzięcza oryginalnym, główkowatym kwiatostanom, złożonym z pojedynczych, rurkowatych kwiatów, zebranych w gęste, piętrowe okółki. Często nazywana jest też bergamotką ze względu na to, że jej kwiaty i liście mają zapach do złudzenia przypominający aromat olejku bergamotowego, który dodaje się do herbaty Earl Grey.

Najpopularniejsza w ogrodach jest wywodząca się z Ameryki Północnej pysznogłówka szkarłatna, inaczej dwoista (Monarda didyma). Bylina ta dorasta do 60 – 100 cm wysokości. Ma wzniesione, sztywne, owłosione łodygi, pokryte licznymi, ząbkowanymi na brzegach i ostro zakończonymi liśćmi. Jej największą ozdobą są kwiaty zebrane w główki, które pojawiają się na szczytach pędów od czerwca nawet do września.

Gatunek jest bardzo dekoracyjny, ale jeszcze piękniejsze są jego liczne odmiany mieszańcowe, określane jako pysznogłówki ogrodowe (Monarda hybrida). Różnią się między sobą barwą kwiatów, wysokością i siłą wzrostu. Godne polecenia są rośliny osiągające około metr wysokości, o kwiatach karminowych, jak 'Cambridge Scarlet’, różowych, np. jasnoróżowa 'Beauty of Cobham’, fioletowych, jak 'Blaustrumpf’ i białych, jak ‘Schneewittchen’. Są także odmiany karłowe, dorastające do 40-60 cm, jak ciemnoróżowa 'Pink Lace’ i czerwona ‘Bee Happy’.

UPRAWA I PIELĘGNACJA

Idealnym stanowiskiem do uprawy tej rośliny są słoneczne rabaty, choć półcieniste miejsca również jej wystarczą. Pysznogłówka preferuje podłoże żyzne i dosyć wilgotne. Gorsze jakościowo gleby warto wzbogacić kompostem bądź obornikiem. Ze względu na płytko rozwinięty system korzeniowy roślina wymaga podlewania, co jest ważne szczególnie w czasie suszy, której pysznogłówka nie toleruje. Jednak nigdy nie dopuszczam do zalegania wody w korzeniach, a także pamiętam, by nie zraszać jej liści. Zagrożeniem dla rośliny jest mączniak prawdziwy, który często atakuje okazy w gęstych nasadzeniach, gdzie brakuje przepływu powietrza. Dlatego odmiany, które są na niego szczególnie wrażliwe, po zakończeniu kwitnienia przycinam tuż nad ziemią.

Pysznogłówek nie zabezpieczam przed mrozem, gdyż w naszych warunkach klimatycznych doskonale zimują. Jedynym zabiegiem pielęgnacyjnym jaki wykonuję jest usuwanie przekwitłych kwiatostanów, dzięki czemu rośliny mogą zakwitnąć ponownie jesienią.

Pysznogłówka należy do bylin ekspansywnych, charakteryzujących się szybkim wzrostem. Rozprzestrzenia się za pomocą podziemnych rozłogów. Po 2-3 latach wymaga odmłodzenia. Co 3-4 lata powinna być natomiast przesadzana. Pysznogłówkę można bardzo łatwo rozmnożyć poprzez podział starszych kęp. Dzielę je wiosną lub jesienią, aby posadzić nowe rośliny również w innych miejscach w ogrodzie.

ZASTOSOWANIE

Pysznogłówka doskonale prezentuje się na naturalistycznych rabatach bylinowych w zestawieniu z innymi okazałymi gatunkami jak liatry kłosowe, przetaczniki, lawendy, lilie, jeżówki, mydlnice, krwawniki czy floksy wiechowate. Doskonale wygląda też w większych, jednogatunkowych grupach lub w towarzystwie traw ozdobnych. Sprawdza się także jako kwiat cięty, stanowiąc efektowny i aromatyczny akcent w bukietach. Odmiany karłowe nadają się do uprawy w pojemnikach.

Kwiaty i liście pysznogłówki ze względu na charakterystyczny cytrusowy zapach wykorzystuję także w kuchni. Herbata z jej liści jest bardzo aromatyczna, a w zależności od użytej odmiany pysznogłówki można uzyskać nieco inne smaki. Suszoną pysznogłówkę dodaję też do innych herbat. Jej aromatem wzbogacam herbatę zieloną i czarną. Pysznogłówka doskonale nadaje się również jako dodatek do sałatek, przyprawa do potraw i pachnący składnik koktajli owocowych. Pozyskiwane z tej rośliny olejki eteryczne to cenne składniki wykorzystywane między innymi w przemyśle zielarskim, kosmetycznym i perfumeryjnym. Już Indianie używali kwiatów pysznogłówki jako naturalnych perfum, a także do sporządzania naparów o właściwościach przeciwzapalnych oraz wykrztuśnych.

Zobacz także:

Rośliny wabiące motyle CZYTAJ DALEJ >>